लुम्बिनी । महर्षि पाणिनिले तपसाधना गरी संसारलाई व्याकरण दिएको स्थल अर्घाखाँचीको पाणिनिमा आयोजित दुईदिने पाणिनि तपोभूमि सम्मेलनले सातबुँदे घोषणापत्र जारी गर्दै सम्पन्न भएको छ । 

बिहीबार सम्पन्न सम्मेलनले पाणिनि व्याकरण र संस्कृत भाषा प्रवद्र्धनका लागि गुरुकुल शिक्षा सञ्चालन गर्नुका साथै संस्कृत भाषा र व्याकरणको अध्ययनलाई आधुनिक शिक्षा प्रणालीमा समेट्न सरकारलाई अनुरोध गर्ने जनाएको छ ।
 
साथै राष्ट्रिय तथा अन्तरराष्ट्रियस्तरका संस्कृत तथा भाषा विज्ञान अनुसन्धानकर्तासँग सहकार्य गरी अध्ययन तथा अनुसन्धान केन्द्रको स्थापना र सञ्चालनका लागि संस्कृत विश्वविद्यालयसँग सहकार्य गर्ने घोषणापत्रमा उल्लेख छ ।

पाणिनि क्षेत्र परापूर्वकालदेखि साधना, तप र सिर्जनाको स्थल भएकाले साधना तथा तपस्थल एवं मानव कल्याणमा प्रभाव पार्नसक्ने गरी अनुसन्धान र सिर्जनाको लागि पूर्वाधारको व्यवस्था गरिने छ । 

पाणिनि तपोभूमि वरपर दुर्वासा मुनिको आश्रम, महर्षि देवदत्तकी पुत्री प्रसिद्ध रुरु कन्याको तपस्थल रुरु क्षेत्र, कालीगण्डकी नदीको सङ्गमजस्ता धार्मिक क्षेत्र रहेका छन् । यसै तपोभूमिको पश्चिम भागमा रावणले नाचेर शिवलाई सन्तुष्ट पारेको ठाउँ नर्तनाचल पहाड ऐतिहासिक सुपादेउराली मन्दिर र दक्षिणी भागमा रामले वाणले हानेर पहरो फोरेर पानी निकालेको वाणगङ्गा नदीजस्ता ऐतिहासिक तथा धार्मिकस्थल रहेको उल्लेख घोषणापत्रमा नर्तनाचलदेखि यस तपोभूमिसम्म पदयात्राको विकास गर्नुका साथै पर्यटकलाई भुलाउन र डुलाउन सकिने छिमेकी जिल्लाका धार्मिक सांस्कृतिक क्षेत्रलाई समेटेर पाणिनि चक्रपथको निर्माणका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गर्ने उल्लेख छ ।

पाणिनीय व्याकरणसम्बन्धी प्रारम्भिक ज्ञान प्रदान गर्न अर्घाखाँचीका साथै छिमेकी जिल्लासँगको समन्वयमा पाठ्यपुस्तक तयार गरिने तथा पाणिनि क्षेत्रको समग्र विकासका लागि यथाशीघ्र गुरुयोजना तयार गरिने जनाइएको छ ।