काठमाडौँ । न्यूजील्याण्डका वैज्ञानिकहरूले सोमबारदेखि विश्वकै दुर्लभ मानिएको  ह्ववेलको विश्लेषण शुरु गरेका छन् ।

न्यूजील्याण्डको साउथ आइल्याण्डमा यसै वर्षको शुरुमा मृत भेटिएको कोदालीपाते दाँत भएको र चुच्चो मुख भएको समुद्रको गहिराइमा बस्ने स्तनपायी जनावर  ह्ववेलको अध्ययन गर्ने मौका मिलेको हो ।

पाँच मिटर (१६.४ फिट) लामो त्यो  ह्ववेललाई जुलाईमा समुद्र किनारबाट निकालिएको थियो र त्यसपछि उसलाई विशेष ‘फ्रिजर’मा राखिएको थियो ।  ह्ववेल विशेषज्ञ एन्टोन भ्यान हेल्डेनका अनुसार वैज्ञानिकहरूले पहिलो पटक कोदालीपाते दाँत भएको  ह्ववेलको नमूनाको विश्लेषण गर्ने अवसर मिलेको हो । ‘यो एक उल्लेखनीय र विश्वव्यापी रूपमा महत्त्वपूर्ण अवसर हो’ उहाँले भन्नुभयो ।

सप्ताहव्यापी विच्छेदनले  ह्ववेलको व्यवहार, यसको आहार र यसको आधारभूत शरीर रचनाको बारेमा अहिलेसम्म प्राप्त गर्न नसकिएका जानकारी लिन मद्दत गर्नेछ । ‘चुच्चे  ह्ववेल संसारमा पाइने ठूला स्तनधारीको सबैभन्दा रहस्यमय  ह्ववेल प्रजाति हो’ उहाँले भन्नुभयो– ‘तिनीहरू गहिरो स्थानमा रहने ‘गोताखोर’ हरू हुन् जसलाई समुद्रमा विरलै देखिन्छ र यी समुद्री जनावरको अनुसन्धानको लागि कमै अवसर मिल्ने गर्छ । संसारको कुनै पनि ठाउँबाट ज्ञात सातौं नमूना मानिएको यो दुर्लभमध्ये सबैभन्दा दुर्लभ जन्तु हो र हामीले यसको चिरफार गरी अध्ययन गर्ने दुर्लभ अवसर पाएका छौँ।’

न्यूजील्याण्डको संरक्षण विभागले कोदालीपाते दाँत भएको  ह्ववेल ‘विश्वकै दुर्लभ भएको बताएको छ । सन् १८७४ मा न्यूजील्याण्डको पूर्वी तटमा रहेको चाथम टापुबाट सङ्कलन गरिएको तल्लो बङ्गारा र दुईवटा दाँतबाट यो प्रजातिको वर्णन गरिएको थियो । त्यो नमूना न्यूजील्याण्ड र चिलीमा भेटिएका अन्य दुई नमूनाका कंकालका अवशेषले वैज्ञानिकहरूलाई नयाँ प्रजाति पुष्टि गर्न आधार दिएको थियो ।

यति कम नमूना फेला परेका छन् र त्यहाँ कुनै जीवित दृश्य छैनन्, कोदालो–दाँतेदार  ह्ववेललाई न्यूजील्याण्ड थ्रेट वर्गीकरण प्रणाली अन्तर्गत तथ्याङ्क कम भएको जनावरको रूपमा वर्गीकृत गरिएको छ। एजेन्सी